БҰҰ Астана халықаралық форумында: жаһандық диалог пен ынтымақтастықты кеңейту

Өткен аптада Қазақстанның қарқынды Астана қаласында көптен күткен екі күндік Астана халықаралық форумы өтті. Бұл алпауыт Форум 70 елден 1000-нан астам қатысушыларды: жаһандық көшбасшыларды, саясаткерлерді және түрлі саладан ықпалды тұлғаларды біріктірді. Біріккен Ұлттар Ұйымы Форумның стратегиялық серіктесі ретінде жоғары деңгейдегі спикерлерді ұсыну және БҰҰ-ның бірнеше агенттіктерінің қатысуын үйлестіру арқылы іс-шараны қолдады.

Жоғары мәртебелі қатысушылар арасында Одрэ Азуле, ЮНЕСКО Бас директоры; Армида Салсия Алишахбана, БҰҰ Бас хатшысының орынбасары және ЭСКАТО Атқарушы хатшысы; Мирослав Енча, БҰҰ Бас хатшысының көмекшісі; Ивана Живкович, БҰҰ Бас хатшысының көмекшісі, БҰҰДБ әкімшісінің көмекшісі; Давид Чикваидзе, БҰҰ Женевадағы кеңсесінің Кеңсе басшысы және БҰҰ ЕЭК Атқарушы хатшысының орынбасары Дмитрий Марьясин сияқты көрнекті тұлғалар болды.

Іс-шараның негізгі мақсаты шабыттандыратын және ойландыратын талқылау, ынтымақтастықты дамыту және адамзат болашағының траекториясын қалыптастыру болды. «Диалог арқылы сын-қатерлерді шешу: ынтымақтастық, даму және болашаққа қарай» атты тақырыптың аясында форум ой-пікір алмасу, озық технологияларды зерттеу және жаһандық өзекті мәселелерді шешудің тиімді стратегияларын талқылау үшін серпінді тұғырнама болды. Екі күндік іс-шара барысында Форумға қатысушылар БҰҰ-ның бейбітшілік пен қауіпсіздікті қамтамасыз етудегі рөлін, әйелдер көшбасшылығын ілгерілетуді, жасыл экономикаға көшуді қаржыландыруды және 2030 күн тәртібіне қатысты мәселелерді талқылады.

БҰҰ Бас хатшысы Антониу Гутерриш форумға қатысушыларға бейне үндеу арқылы жолдаған сөзінде:

«Жаһандық көшбасшылар тұрақты даму мақсаттарын құтқару, әділетсіз қаржылық архитектураны реформалау және қыркүйектегі ТДМ Саммитінен басталатын бірқатар маңызды саммиттерде ортақ қауіптерді жою үшін қазір әрекет етуі керек. Осыларды негізге ала отырып, келесі жылы Болашақ саммиті ортақ күн тәртібіндегі көптеген ұсыныстарды қалай алға жылжыту керектігін қарастырады, ал Астана халықаралық форумы осы мәселелерді талқылауға және барлығы үшін бірлескен, тұрақты және инновациялық шешімдерге ұмтылуға жаңа мүмкіндік береді», - деп атап өтті.

Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев Форумды аша отырып, әлемдік қауымдастыққа диалогты жеңілдету және климаттың өзгеруіне қатысты барабар шешімдерді табу үшін БҰҰ және басқа да халықаралық ұйымдардың қамқорлығымен 2026 жылы Қазақстанда аймақтық климаттық саммит өткізуді ұсынды. Ол сондай-ақ БҰҰ-ның бейбітшілікті нығайту және қауіпсіздікті қамтамасыз етудегі ерекше рөлін атап өтті. Президент БҰҰ Қауіпсіздік кеңесін жан-жақты реформалау қажеттігін айтып, оны кеңейтудің маңыздылығын атап өтті.

ЮНЕСКО Бас директоры Одрэ Азуле де климат мәселесіне жіті назар аударып, Орталық Азиядағы су ресурстары мен мұздықтарды қорғаудың маңыздылығына тоқталды. Бұл аймақта климаттың өзгеруіне байланысты соңғы 50 жылда мұздықтар 30%-ға қысқарды. Азуле ханым ғылыми ынтымақтастықты кеңейтуге, тәуекелдерді бағалауға және ерте ескерту жүйелерін жақсартуға шақырды.

Жетілген әлемді қалыптастыру: БҰҰ-ның жаһандық сын-қатерлерді еңсерудегі рөлі

Форумның арнайы панельдік сессияларында БҰҰ-ның бейбітшілік пен қауіпсіздікті қамтамасыз етудегі рөлі, сондай-ақ Ұйымды реформалау қажеттілігі мәселелері талқыланды.

«БҰҰ Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін құрылды. Ол кездегі жағдай мүлде басқа еді. Бірақ бүгінгі құрылымдар бұрынғы қалпында. Демек, реформа бізге ауадай қажет», - деді БҰҰ Бас хатшысының көмекшісі Мирослав Енча.

Қатысушылар БҰҰ Хатшылығы мен мүше-мемлекеттер арасындағы өзара іс-қимылды күшейтудің маңызды екенін ұсынды. Барлық сарапшылар жаһандық сын-қатерлер жаһандық шешімдерді қажет ететінімен келісті.

Талқылаудың тағы бір бағыты әйелдер мүмкіндіктерін кеңейту мәселелеріне тоқталды. Микаэла Фриберг-Стори, БҰҰ-ның Қазақстандағы Тұрақты үйлестірушісі әйелдердің бейбітшілік келіссөздерінде және қауіпсіздік саласында белсендірек болуы керек деген идеяны қолдады, өйткені олар бітімгершілік ортаға айтарлықтай әсер ете алады, әйелдердің құқықтарын қорғауға көмектеседі.

Спикерлер сексуалдық және гендерлік зорлық-зомбылықпен күресу бойынша бірлескен бастамалардың маңыздылығын атап өтті, бұл әйелдер мен қыздардың құқықтарын кеңейтуге қатысты көптеген басқа мәселелердің шешудің кілті болып табылады. Осы орайда гендерлік зорлық-зомбылықпен күресу бойынша күш-жігерді басқарып отырған Орталық Азия мен Ауғанстанға арналған ЕО-БҰҰ бірлескен "Жарық сәулесі" бастамасы аймақтық бағдарламасының қызметі ерекше атап өтілді.

SDG Media Zone - коммуникация тұрақты даму демеушісі

Сонымен қатар іс-шара аясында БҰҰ тұрақты даму, БҰҰ құрылымдарының жаһандық және жергілікті қызметі және БҰҰ Елдік тобының Қазақстандағы жұмысының басымдықтары туралы ақпарат пен біліммен алмасуға арналған SDG медиа аймағын ұйымдастырды. 40-тан астам Форум қатысушылары SDG Media Zone шеңберінде 2030 күн тәртібіне қол жеткізу үшін қажетті өзгерістер мен шешімдер туралы әңгімеге қосылды және жаһандық қоғамдастықтың осы мақсатқа жетудегі ілгерілеуін қалай жеделдетіп жатқанын хабардар болды.

БҰҰ-ның жоғары лауазымды тұлғалары SDG медиа аймағына барып, 2030 күн тәртібін ілгерілету туралы пікірлерімен бөлісті: Армида Алишахбана,ЭСКАТО Атқарушы хатшысы; Давид Чикваидзе, БҰҰ Женева Кеңсе басшысы; Дмитрий Марьясин, БҰҰ ЕЭК Атқарушы хатшысының орынбасары.

Армида Алишахбана ханым Қазақстан тұрақты дамуды жүзеге асыруда мультипликативті әсерлері бар мақсаттарға басымдық беруі керектігін атап өтті: «Мен денсаулық, гендерлік теңдік және аштықпен күрес сияқты басқа мақсаттарға мультипликативтік әсер ете отырып, сапалы білім берудегі тұрақты даму мақсаты ең үлкен әсер етеді деп айтар едім. Тұрақты даму мақсаттары тек үкіметті емес, барлық тараптарды қамтуы тиіс. Медиа саласы да тұрақты даму идеяларын ілгерілетуде өте маңызды, өйткені олар аудиториямен тікелей араласуға мүмкіндік береді».

Мәртебелі қонақтар қатарында сонымен қатар ЕҚЫҰ Парламенттік Ассамблеясының төрайымы Маргарета Седерфельт, танымал журналистер Ричард Квест (CNN), Али Аслан (бұрынғы CNN), Елші Барлыбай Садықов және т.б. болды.

«Тұрақты даму мақсаттары болашаққа терезе ретінде әрекет ете отырып, алдағы жолды айқындайды. Біздің барлығымыз үшін оларды күнделікті өмірімізге енгізуге ұмтылу, қолданатын көлікке, тұтынатын тағамға және басқа да түрлі аспектілерге қатысты саналы таңдау жасау өте маңызды», - деп түйіндеді Маргарета Седерфельт.

Сондай-ақ мүдделі тараптардан, соның ішінде халықаралық ұйымдар, бизнес, азаматтық қоғам, академиялық орта, жастар және басқалардан айтарлықтай белсенді қатысу болды, олар кең ауқымды әрекеттер мен бастамалар арқылы тұрақты дамуды жүзеге асыруды ілгерілету үшін міндеттерді анықтады. БҰҰ жүйесі де 2030 күн тәртібіндегі парадигманың өзгеруіне неғұрлым қуатты жауап беру үшін соңғы онжылдықтардағы ең терең реформаны басынан өткізуде.

Сахнадан тыс үрдістерде Астана халықаралық форумы қызықты идеялар жәрмеңкесіне айналды. Форум 18-19 қыркүйекте Біріккен Ұлттар Ұйымының Нью-Йорктегі штаб-пәтерінде өтетін ТДМ Саммиті қарсаңында жаһандық көшбасшылар, саясаткерлер мен сарапшылар жиналып, сындарлы диалог жүргізу үшін маңызды платформа болды. Белсенді пікірталастар арқылы Форум халықаралық ынтымақтастықты, дамуды және біздің әлем алдында тұрған өзекті мәселелерді шешуде ілгерілеуді ынталандыруды мақсат етті.